Hall of Fame

Wie hebben het beroep van verpleegkundige en verzorgende groot gemaakt? Een overzicht van krachtige voorlopers...

Bekijk dit dossier

Jeltje de Bosch Kemper (1836-1916)

Bekijk dit dossier

Hall of Fame

Wie zijn ze, die vrouwen en mannen uit de geschiedenis die het beroep van verpleegkundige en verzorgende groot gemaakt hebben? Natuurlijk kent iedereen Florence Nightingale wel, maar al die andere ambassadeurs en voorbeelden verdienen ook onze aandacht. Hier zijn ze!

- A t/m H -

Bets Bilgen (1906-1996)

Bets Bilgen was als verpleegkundige vooral georienteerd op de praktijk. Ze wist wetenschappelijke theorieën een praktische invulling te geven, waarmee de verpleging als vak vooruit kwam. Haar scherpe inzicht en arbeidsethos waren voor velen een inspiratiebron.

<
>

Jeltje de Bosch Kemper (1836-1916)

Jeltje de Bosch Kemper werd op 28 april 1836 geboren in Amsterdam. Het was destijds niet gebruikelijk dat beschaafde meisjes werkten of studeerden. Maar Jeltje stortte zich op de verbetering van de maatschappelijke positie van vrouwen, omdat ze zich nuttig wilde maken.

<
>

Lientje de Bussy-Kruysse (1858-1937)

Lientje de Bussy-Kruysse was een van Nederlands eerste gediplomeerde verpleegsters. Haar grote verdienste is geweest dat zij kennis over de wijkverpleging in Nederland heeft geïntroduceerd. Het Britse model was hierbij haar voorbeeld. 

<
>

Marianne van Driel Krol (1920-2003)

Marianne van Driel Krol zette zich in voor één brede basisopleiding voor verpleegkundigen. Haar initiatieven op het gebied van wet- en regelgeving waren doorslaggevend voor de ontwikkeling van de verpleegkunde in de 20e eeuw.

<
>

Bep Engelberts (1898-1965)

Bep Engelberts werkte tijdens WO II als verpleegkundige in Nederlands-Indië. Daar was ze een voorbeeld voor velen en een onmisbare steun voor de artsen met wie ze werkte. Ze ontving op 17 augustus 1959 de Florence Nightingale Medaille. 

<
>

Aafke Gesina van Hulst (1868-1930)

Aafke Gesina van Hulst is de pionier van de wijkverpleging in Nederland. In 1894 begon zij in Harlingen met een vorm van wijkverpleging. 2 jaar later richtte zij een vereniging op die in 1902 aansluiting vond bij de Vereniging het Groene Kruis. Dankzij haar inzet verspreidde het Groene Kruis zich over heel Friesland. 

<
>
- M t/m V -

Jeltje de Bosch Kemper (1836-1916)

Jeltje de Bosch Kemper werd op 28 april 1836 in een welgestelde familie in Amsterdam geboren. Het was niet gebruikelijk dat beschaafde meisjes werkten of studeerden. Maar Jeltje wilde zich nuttig maken en stortte zich op de verbetering van de maatschappelijke positie van vrouwen en verpleegsters.

Jeltje de Bosch Kemper (1836-1916)

Jeltje de Bosch Kemper werd op 28 april 1836 geboren in Amsterdam. Het was destijds niet gebruikelijk dat beschaafde meisjes werkten of studeerden. Maar Jeltje stortte zich op de verbetering van de maatschappelijke positie van vrouwen, omdat ze zich nuttig wilde maken.

<
>

Algemene Nederlandse Vrouwenvereniging

Jeltje de Bosch Kemper reageerde op een oproep voor hulp bij het stichten van een Algemene Nederlandse Vrouwenvereniging. Uit de Vereniging Arbeid Adelt ontstond in 1872 de nieuwe vereniging ‘Tesselschade’, die opleiding en arbeid voor vrouwen bepleitte. Als bestuurslid en later als voorzitster had Jeltje veel invloed op de activiteiten. Naast het intensieve bestuurswerk hield ze zich bezig met het creëren van opleidingsmogelijkheden voor vrouwen. Het was dan ook niet verwonderlijk dat de vier geneeskundigen, die de 'Commissie voor de Opleiding van Ziekenverpleegsters' vormden, zich in 1878 tot haar wendden. Zij waren namelijk op zoek naar een nieuw type ziekenverpleegster om de Amsterdamse gasthuizen van hun negatieve imago te ontdoen.

<
>

Oprichting ‘Vereeniging voor Ziekenverpleging’

Bij de oprichting van de ‘Vereeniging voor Ziekenverpleging’ van het Witte Kruis nam Jeltje meteen plaats in het bestuur. Dit betekende het begin van de opleiding tot verpleegster met een zeer eenvoudige theoretische cursus. Om het goede voorbeeld te geven, nam ook Jeltje zelf hieraan deel. Samen met Anna Reynvaan kwam zij tot de conclusie dat er ook een tijdschrift moest komen voor zusters, artsen en ziekenhuisbesturen. In de inleiding van het eerste nummer (1890) beargumenteerde ze het belang van zo’n blad: informatie en mededelingen verspreiden en zo een band vormen tussen de verplegenden. Jeltje was van 1890 tot 1913 voorzitster van dit ‘Maandblad voor Ziekenverpleging’, het huidige Tijdschrift voor Ziekenverpleging (TvZ).

<
>
<
>

Samenkomst van Belangstellenden in Ziekenverpleging

Tijdens een vergadering in 1891 over de eisen aan het verpleegkundig beroep, smeedde Jeltje met Anna Reynvaan het plan voor het eerste verpleegkundig congres. Deze ‘Samenkomst van Belangstellenden in Ziekenverpleging’ werd op 4 en 5 oktober 1892 gehouden. Dat Jeltje als vrouw dit congres leidde, was in die tijd zeer ongebruikelijk. De opkomst was enorm: verpleegsters, particulieren, doctoren, predikanten en directeuren van ziekenhuizen waren aanwezig. Er werden vele ideeën aangedragen om het verpleegkundige beroep tot een professie te maken. Dit leidde in 1893 tot de oprichting van de ‘Nederlandsche Bond voor Ziekenverpleging‘, met Anna Reynvaan, dr. C. Blooker en dr. J. van Deventer in het bestuur en Jeltje als presidente.

<
>

Anna Reynvaan (1844-1920)

Johanna Paulina Reynvaan is een van de belangrijkste grondleggers van de Nederlandse verpleging. Ze haalde als een van de eerste vrouwen het verpleegstersdiploma van het Witte Kruis. Daarna speelde ze een belangrijke rol bij tal van vernieuwingen binnen het verpleegkundig beroep.  

<
>

Karikatuur Jeltje en Anna

Dit is een cartoon uit het 'Tijdschrift voor Ziekenverpleging' van 1965 toen het 75-jarig bestaan van het tijdschrift werd gevierd. De cartoon is gemaakt door Atie Siegenbeek van Heukelom.


Periode
  • 1965





<
>

De Jeltje de Bosch Kemper Onderscheiding

Deze bijzondere medaille is een ode aan Jeltje de Bosch Kemper, een van de grondlegsters van de ziekenverpleging als beroep in Nederland. De onderscheiding werd toegekend aan personen die zich uitzonderlijk verdienstelijk hadden gemaakt bij een beroepsorganisatie als gewoon lid of als bestuurslid.

Deze onderscheiding werd uitgereikt tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Landelijke Beroepsorganisatie van Werkers in de Gezondheidszorg (LWBG). De LWBG ging, samen met de Katholieke Unie voor Verpleegkundigen en Verzorgenden (KUVV), in 1981 op in Het Beterschap. Het was een feestelijke bijeenkomst in aanwezigheid van bestuursleden en andere hoogwaardigheidsbekleders. 

De toekenning vond plaats door middel van een voordracht door een commissie van drie vooraanstaande leden. Ze deden een voorstel naar het bestuur toe, dat in de meeste gevallen ook werd overgenomen. De leden stemden tijdens de ledenvergadering in met applaus, waarna de uitreiking kon plaatsvinden.

Op de onderscheiding staat een afbeelding van een gravure van Jonkvrouwe Jeltje de Bosch Kemper, oprichtster van een eigen vakblad (het huidige TvZ) en voorvechtster voor een beroepsorganisatie voor verpleegsters en verplegers. Zelf was Jeltje geen verpleegster, maar ze vond verplegen een beschaafd beroep voor vrouwen. Rondom haar afbeelding is een lauwerkrans gedrapeerd. De letters NBVZ duiden waarschijnlijk op de afkorting van Nederlandsche Bond voor Ziekenverpleging, in 1893 opgericht op instigatie van Jeltje de Bosch Kemper en Anna Reynvaan.

<
>

Beantwoord deze vraag en ontdek welke themadossiers voor jou interessant zijn.

De voor jou geselecteerde dossiers verschijnen naast elkaar. Je kunt via het pijltje in de rode balk aan de zijkant van het dossier verder klikken.

Verberg Ontdek wat deze site jou te bieden heeft