Kraamzorg thuis

Wie in de tweede helft van de 19e eeuw thuis beviel, kreeg meestal hulp van bakers en vroedvrouwen. Bakers bleven meestal een paar weken in een gezin en zorgden na de bevalling voor moeder en kind. Het waren oudere, ervaren vrouwen die zelf kinderen hadden grootgebracht en andere moeders hadden bijgestaan. Vooral voor onervaren kraamvrouwen was de baker een steun en toeverlaat.

Over bakers deden wisselende verhalen de ronde. Ze zouden vaak lui, dronken en onoplettend zijn. Dergelijke bakers bestonden inderdaad, maar er waren ook toegewijde en bekwame krachten.

Trui Klein was een competente baker, die menige moeder op voortreffelijke wijze door de kraamtijd hielp. De Utrechtse huisarts Ausems, die rond 1900 veel met haar samenwerkte, schreef enthousiast: ‘Trui was nooit vermoeid, altijd gelijkmatig van humeur, ijverig, stipt en betrouwbaar bij haar werk, pleegde geen ongerechtigheden, luisterde naar bemerkingen omtrent de verpleging en bracht ze in toepassing’.

Vooral dat laatste was voor artsen en vroedvrouwen belangrijk. Sommige bakers wilden of konden de moderne medische inzichten niet volgen. Ze hielden vast aan oude bakerpraatjes over gezondheid. Het sterftecijfer onder moeders en zuigelingen was ook daarom in deze periode hoog.

• Als je schrikt van een dier krijgt je kind een raar stuk huid dat lijkt op dat dier.
• Als je een zwangere vrouw veel laat schrikken krijgt ze een schrikachtig kind. 
• Als je veel aan je buik krabt, krijg je een kindje met veel haar.
• Ben je in de eerste 3 maanden erg misselijk geweest, wordt het een meisje.
• Als vreemde katten op je schoot gaan zitten, ben je zwanger.
• Ochtendbraken wordt veroorzaakt door het kriebelen van het hoofdhaar van het kindje.
• Veel melk drinken geeft de baby een mooi blanke huid.
• Veel azijn drinken, geeft een makkelijke bevalling.

Rond 1900 stierf 1 op de 7 baby’s voor de eerste verjaardag. Het was de tijd waarin fabrieken opkwamen en mensen naar de grote steden trokken op zoek naar werk. Huisvesting was vaak slecht en de volksgezondheid liet te wensen over. Vooruitstrevende artsen profiteerden van geneeskundige ontwikkelingen. Koch had de bacterie ontdekt en Lister het principe van ontsmetting. Dankzij Semmelweis was bekend dat een arts zijn handen moest wassen vóór het verrichten van inwendig onderzoek. Dit voorkwam de - vaak dodelijke - kraamvrouwenkoorts. De nieuwe inzichten op het gebied van hygiëne drongen echter maar langzaam tot bakers en moeders door. Er ontstond behoefte aan beter opgeleide hulp bij de thuisbevalling.