Het belang van identiteit
Nannie's blog - november 2017
Wie had gedacht dat een berichtje op Facebook 6.200 reacties zou opleveren? Wij niet! Het was vooral de afbeelding van het mooie insigne van de ziekenverzorgenden dat deze beroepsgroep op de been bracht. Duidelijk is dat zo’n insigne alles te maken heeft met identiteit.
De nieuwe beroepsprofielen voor verpleegkundig specialisten, verpleegkundigen en verzorgenden IG staan voor de deur. Het heeft lang geduurd en er is veel over vergaderd. Zoals het er nu naar uitziet, krijgen we in 2024 te maken met 2 soorten verpleegkundigen: de MBO-opgeleide of basisverpleegkundige en de HBO-opgeleide of regieverpleegkundige. Onlangs deelde V&VN mee dat de 'meeste V&VN-leden positief [zijn] over nieuwe beroepsprofielen'. Het ligt iets ingewikkelder. Van de achterbanraadpleging onder 6.450 deelnemers hebben er bijna 1.000 gereageerd, waarvan zo’n 76% positief. Dat betekent dat 12% van de achterbanraadpleging zich positief over de nieuwe beroepstitels heeft uitgesproken. Gelukkig wordt in diezelfde peiling nadrukkelijk gepleit voor een overgangsregeling. Iedereen moet ruim de tijd krijgen om zich te laten herregisteren in een van twee beroepsgroepen. En dat is een goed advies getuige een recente gebeurtenis.
Zomaar een insigne
Toen ik deze zomer een berichtje postte op de FNI-facebookpagina, vermoedde ik geen moment wat de reactie zou zijn. Ik plaatste een foto van het insigne van de ziekenverzorgenden om de inwerking treding van de ‘Wet op de Ziekenverzorgers en Ziekenverzorgsters’ op 15 juli 1965 te markeren. Het is een prachtig insigne, groot, kleurig en met een rijke symboliek: de witte lelie verwijst naar barmhartigheid, het kruis naar de macht van Christus en de rank naar de hoop en het eeuwige leven. Hier is indertijd goed over nagedacht.
Trotse ziekenverzorgenden
Insignes doen het over het algemeen goed op de sociale media. Vooral bij de in-service opgeleide verpleegkundigen, - en dat zijn er nog steeds heel veel, - komt bij het zien van hun insigne de herinnering aan hun opleidingstijd en aan het ziekenhuis waar ze dat deden, weer naar boven. Prachtige reacties zijn vaak het gevolg. Maar zo massaal als de ziekenverzorgenden reageerden bij het zien van ‘hun’ insigne, was ongekend. Het bericht werd niet alleen 1.081 keer gedeeld, het riep ook ruim 6.200 schriftelijke reacties op.
Het lezen van al die opmerkingen doe je niet op een slaperige zondagmiddag. Vooral niet omdat de aard van al die spontane reacties sterk uiteenliep. Het overgrote deel van de opmerkingen straalde een enorme beroepstrots uit. Ze waren trots op dat kleurrijke insigne en blij met hun degelijke opleiding. Het insigne lag bij de meesten nog zorgvuldig opgeborgen in de kast, samen met het diploma. De reacties gingen natuurlijk gepaard met talloze foto’s van het kleinood, vaak nog in het originele doosje van de firma Begeer. Ziekenverzorgenden hebben een duidelijke en herkenbare identiteit.
Teleurgesteld en gefrustreerd
Maar behalve trots was er ook een ander geluid te horen. Veel ziekenverzorgenden zijn nog steeds teleurgesteld en gefrustreerd over wat er in de jaren ’90 met hun beroep gebeurde. Immers, met een degelijke opleiding op zak en een schat aan ervaring werden ziekenverzorgenden in het nieuwe Samenhangend Stelsel in 1996 ingedeeld in niveau 3 en niet bij de verpleegkundigen in niveau 4. Dat zorgde voor frustratie. En de verhouding tussen ziekenverzorgenden en verpleegkundigen was vanaf 1965 toch al moeizaam. Ziekenverzorgenden werden gereduceerd tot hulpje van de verpleegkundige en verpleegkundigen op hun beurt voedden die gevoelens. In 1969 constateerde een arts dat ‘sommige verpleegkundigen een discriminerende houding hadden ten opzichte van verzorgenden’. Frustraties waren het gevolg omdat hun identiteit op het spel stond.
Nieuwe beroepsprofielen
Wat is nu eigenlijk de betekenis van zo’n simpel facebookbericht met een foto van een insigne? Moeten we van deze geschiedenis aan de vooravond van weer zo’n belangrijke verandering niet iets leren? Een opleiding, een diploma en een insigne bepalen de identiteit van een verpleegkundige in het veld. Niemand zit te wachten op gefrustreerde en teleurgestelde verpleegkundigen. Integendeel, de patiënt heeft juist belang bij een gemotiveerde en trotse beroepsgroep. Nu opnieuw aan de identiteit van verpleegkundigen wordt gemorreld, is het zaak om een goede overgangsregeling te plannen en veel energie te steken in het voorlichten en meenemen van de MBO- en HBO-verpleegkundige. Zij hebben dat verdiend en de patiënt ook.