Gastblogger Inge Mans over haar boek 'Het hart van de zorg'

Inge Mans schreef het mooie boek Het hart van de zorg. Haar zorg is dat door de verzakelijking het hart uit de zorg verdwijnt. Daarover schreef ze voor ons een gastblog.

‘I have a dream’
Het hart van de zorg’ gaat over veranderingen in de verstandelijke gehandicaptenzorg in de periode van 1960 tot 2010. Deze geschiedenis wordt vaak beschreven in termen van grote idealen, zorgmodellen en beleidsdoelen. Trefwoorden: integratie, volwaardig burgerschap, zorg op maat en regie over eigen leven. Dit boek laat zien hoe al die goede bedoelingen in de praktijk uitwerkten: in het dagelijks werk van begeleiders en het persoonlijk leven van de bewoners van de Hafakker, een woonvoorziening met 24-uurszorg in Noordwijkerhout.

De keuze voor deze specifieke instelling als casus, is ingegeven door mijn jarenlange ervaring als groepsleider en vrijwilliger bij de Hafakker. Die ervaring hielp mij, als historisch onderzoeker, zicht te krijgen op alles wat in archiefstukken niet te vinden is: alledaagse gewoontes, vanzelfsprekendheden en gevoelens in de omgang tussen werkers en bewoners. Zorg is mensenwerk, met alle verschillen in beleving en belangen die daarbij horen. Die ‘menselijkheden’ vormen het hart en de kracht van de zorg. Helaas blijft juist die kracht te vaak buiten beeld, zowel in historisch onderzoek als in het huidige zorgbeleid.

Werkers in de langdurige zorg voor gehandicapten en ouderen zullen veel herkennen in dit boek. Het laat zien hoeveel plezier zij kunnen hebben met de mensen voor wie ze zorgen en hoeveel zij van hen leren over ‘het leven’. Duidelijk wordt ook dat juist die menselijke kant van het werk zwaar te lijden heeft onder de verzakelijking en ‘vermanaging’ van de zorg. Voortdurende personeelswisselingen degraderen begeleiders tot vluchtige ‘passanten’ in het leven van instellingsbewoners. En door de bureaucratisering van het werk zijn zij zoveel tijd kwijt aan bureauwerk, dat het contact met de mensen zelf erbij inschiet.

Het huidige zorgsysteem draait niet langer om mensen, maar om managers en productiecijfers. Zo verdwijnt het hart uit de zorg. Daarom eindigt mijn boek met een hartenkreet: ‘I have a dream. Begeleiders volgen hun hart en gebruiken hun hoofd. Zij sturen hun bazen naar huis, vergeten de regels en gaan op zoek naar een andere manier van werken, leven en zorgen voor elkaar.’

Boek bestellen

Inge Mans, Het hart van de zorg, idealen en praktijken in de verstandelijk gehandicaptenzorg bij de Hafakker (1960-2010). Uitg. Papieren Tijger 2016 is te bestellen (zonder verzendkosten) via de uitgeverij.

Eerder verscheen van Inge Mans: Zin der zotheid, vijf eeuwen cultuurgeschiedenis van zotten, onnozelen en zwakzinnigen. Uitg. Bert Bakker 1998, derde druk SWP 2004. Te bestellen via: inge.mans@yahoo.com.